Heda Antoni ps. “Szary”
Urodził się 11 października 1916 r. w rodzinie chłopskiej we wsi Małomierzyce k/Iłży. Działalność patriotyczna przyświecała jego życiu od wczesnych lat młodości.
Pracę zawodową rozpoczął w Fabryce Zbrojeniowej w Starachowicach. W 1937 r. został powołany do Szkoły Podchorążych Rezerwy. Podczas wojny obronnej 1939 r. walczył w składzie 12 DP pod Iłżą, a następnie na Lubelszczyźnie. Po klęsce próbował przejść przez zieloną granicę, ale został schwytany przez NKWD. Osadzono go w Twierdzy Brześć. Po wybuchu wojny sowiecko-niemieckiej trafił do obozu jeńców rosyjskich, skąd udało mu się zbiec. W 1941 r. wraca w rodzinne strony, gdzie zakłada oddział partyzancki AK, który niebawem staje się postrachem dla okupantów. Jest dowódcą oddziału partyzanckiego w zgrupowaniu AK Jana Piwnika ps. ”Ponury”.
Spośród wielu akcji zbrojnych, które przeprowadził, można wymienić następujące:
− w czerwcu 1943 r. – rekwizycja żywności w niemieckim majątku Pakosław;
− 6 sierpnia 1943 r. – zdobycie niemieckiego więzienia w Iłży, uwieńczone uwolnieniem aresztowanych i skazanych na śmierć;
− 9 sierpnia 1943 r. – opanowanie więzienia w Starachowicach, uwolnienie 60 więźniów, przeważnie żołnierzy AK;
− 15 września 1943 r. – rozbicie w majątku Pakosław plutonu SS. Zdobyto broń, amunicję i żywność. Był to pierwszy większy bój oddziału;
− wrzesień 1943 r. – opanowanie wsi niemieckich kolonistów Gozdowa w gminie Sienno, rozbrojenie ochrony niemieckiej;
− 30 listopada 1943 r. – śmiała akcja na kasę zakładów „Hermann Goering Werke” w Starachowicach;
− wiosna i jesień 1943 r. – akcje w urzędach pocztowych w Wierzbniku i w Rzeczniowie;
− 26 lutego 1944 r. – potyczka z oddziałem żandarmów we wsi Edwardów koło Iłży. Niemcy wycofali się, zabierając swoich zabitych i rannych;
− 25 marca 1944 r. – akcja na terenie Zakładów Zbrojeniowych w Starachowicach, podczas której partyzanci przebrani za Niemców opanowali fabrykę i wynieśli 2 mln zł oraz broń;
− 1 kwietnia 1944 r. – zakończone sukcesem całodzienne walki w okolicy Jeleńca z niemiecką obławą – jedno z najwspanialszych zwycięstw partyzanckich w Okręgu AK Kielecko-Radomskim;
− 24 kwietnia 1944 r. walka z plutonem straży leśnej w rejonie Starachowic, zdobycie broni i amunicji;
− 5/6 czerwca 1944 r. – opanowanie miasta Końskie i uwolnienie aresztowanych z niemieckiego więzienia;
− 10 czerwca 1944 r. – zasadzka na Niemców na szosie Końskie-Stąporków;
− 24 czerwca 1944 r. – potyczka na stacji w Suchedniowie, zdobyto broń i amunicję;
− ostatnie dni czerwca 1944 r. – wysadzenie toru kolejowego pomiędzy stacjami Bliżyn i Sołtyków wraz z pociągiem towarowym;
− 19 lipca 1944 r. – wraz z oddziałem dywersyjnym Obwodu Końskie zatrzymanie w rejonie stacji Wólka Plebańska pociągu towarowego w celu zdobycia broni i amunicji;
− w akcji „Burza” – walki m.in. pod Radoszycami, Trawnikami i Szewcami;
Po zakończeniu II wojny światowej w Polsce Ludowej byli żołnierze Armii Krajowej nie czuli się bezpiecznie. Rozpoczęły się ich aresztowania.
5 sierpnia 1945 r. Antoni Heda dowodził atakiem Samodzielnej Brygady Kieleckiej AK na więzienie w Kielcach. Akcja zakończyła się rozbiciem więzienia, uwolnieniem niemal wszystkich – kilkuset więźniów. „Szary” przypłacił to jednak wielką tragedią osobistą – poszukujący go ubecy aresztowali jego rodzinę i zamordowali dwóch braci. Po akcji w Kielcach zaprzestał działalności konspiracyjnej i pod zmienionym nazwiskiem, jako Antoni Wiśniewski, wyjechał na wybrzeże a później do Ostródy. Był poszukiwany przez UB i w 1948 r. został aresztowany w Gdyni. Otrzymał cztery wyroki śmierci. Tuż przed terminem egzekucji, karę śmierci zamieniano na dożywocie. Siedział w więzieniach na Rakowieckiej, w Rawiczu i we Wronkach. Wyszedł na wolność, objęty amnestią, w 1956 r. W dalszym ciągu prowadził jednak
działalność niepodległościową, m.in. działając w NSZZ „Solidarność”. W 1981 r. został wybrany na Przewodniczącego Niezależnego Związku Kombatantów przy NSZZ “Solidarność”. Podczas stanu wojennego został internowany w Białołęce. Przez wiele lat był doradcą kardynała Stefana Wyszyńskiego.
W 1990 r. doprowadził do zjednoczenia ok. 30 organizacji kombatanckich w Światową Federację Polskich Kombatantów i został jej Prezesem. W tym samym roku został także awansowany do stopnia pułkownika przez Prezydenta RP na Uchodźstwie. Był Głównym Komendantem Związku Strzeleckiego, nawiązującego do tradycji Drużyn Strzeleckich Józefa Piłsudskiego. W dowód uznania jego zasług 13 grudnia 2004 r. został awansowany do stopnia generała brygady Polskich Drużyn Strzeleckich. W 2006 r. podczas obchodów Święta Narodowego 3 Maja Prezydent RP Lech Kaczyński mianował go generałem brygady Wojska Polskiego.
Jest autorem dwóch książek: „Wspomnienie Szarego” i „Szary przeciw zdrajcom Polski”. Za swoje zasługi wojenne otrzymał wiele odznaczeń, w tym dwukrotnie Krzyż Virtuti Militari oraz Krzyż Walecznych. Zaliczany do najwybitniejszych dowódców partyzanckich na Kielecczyźnie, wymieniany obok Langiewicza, „Hubala” i „Ponurego”. Honorowy obywatel Skarżyska, Starachowic, Końskich, Stąporkowa oraz Iłży.
Zmarł 14 lutego 2008 r. w Warszawie.